W prawie cywilnym funkcjonuje zasada „actor sequitur forum rei” wyrażona w art. 27 k.p.c., zgodnie z którą powód podąża za pozwanym. Oznacza to, iż powód ma obowiązek wnieść pozew do sądu miejsca zamieszkania pozwanego. W tym miejscu warto wyjaśnić, co oznacza pojęcie „miejsce zamieszkania”. Odpowiedź znajdziemy w kodeksie cywilnym w przepisie art. 25, zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Co do zasady, miejsce zamieszkania można mieć tylko jedno. Tak więc miejscowość, w której mieszkamy na stałe będzie naszym miejscem zamieszkania i to tam powód powinien skierować swoje powództwo, a w następstwie tego – tamtejszy sąd powinien wystawić stosowny nakaz zapłaty.
Praktyka pokazuje jednak inną tendencję – pozwy przeciwko dłużnikom wnoszone są do sądów w najróżniejszych miastach, z których gros nie jest ich miejscem zamieszkania. Niesie to za sobą poważne komplikacje, gdyż chociażby przejrzenie akt sprawy w czytelni sądu, czy wzięcie udziału w rozprawie zaczyna być bardziej skomplikowanym, niż byłoby w przypadku rozpatrzenia sprawy przez sąd naszego miejsca zamieszkania. Generuje to także po stronie dłużnika dodatkowe koszty dojazdu do innego miasta.
Co można zrobić, gdy omawiany problem dotknie nas i dostaniemy nakaz zapłaty z sądu spoza miejsca naszego zamieszkania? Przede wszystkim musimy podnieść zarzut niewłaściwości sądu, gdyż zgodnie z wcześniej wspomnianym art. 27 k.p.c. powód wnosi pozew do sądu, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Zarzut ten podnosimy w sporządzonym przez nas sprzeciwie od nakazu zapłaty, zarzutach od nakazu zapłaty lub w odpowiedzi na pozew. W przypadku skutecznego wniesienia sprzeciwu, zarzutów lub pozwu, w którym uwzględnimy zarzut z art. 27 k.p.c., sąd w drodze postanowienia przekaże naszą sprawę do sądu miejscowo właściwego.
Należy jednak pamiętać, że jeśli nasz wierzyciel wniesie stosowne powództwo do sądu właściwego według miejsca swojej siedziby, wtedy nasz zarzut niewłaściwości miejscowej nie zadziała.
Podsumowując, o zarzucie z art. 27 k.p.c. warto pamiętać, gdy pozew został wniesiony do sądu innego, niż sąd naszego miejsca zamieszkania, lub sąd miejsca siedziby wierzyciela. Gdy nie jesteśmy pewni czy zarzut taki podnosić, czy nie – zróbmy to. Nie poniesiemy z tego powodu żadnych negatywnych konsekwencji, a jeśli zarzut będzie zasadny sprawa zostanie przekazana do sądu naszego miejsca zamieszkania.
